بهترین قرارداد بین کارگر و کارفرما در قانون کار

قرارداد کار برای هر فرد اعم از کارگر و کارفرما حکم یک عامل دلگرمی را دارد که سبب می‌شود نیروی کار، با انگیزه و اعتماد بیشتر وقت و انرژی‌اش را صرف انجام وظیفه‌اش کند. متاسفانه در بسیاری موارد عقد قرارداد و یا اتمام قرارداد برای خیلی از افراد مشکلاتی را بوجود آورده است. پیش از آنکه به تعریف قرارداد و اهمیت آن در کسب وکار بپردازیم، بیایید ببینیم ما چطور قراردادها را در حوزه فعالیت خود به کار می‌گیریم. اگر خوب دقت کنید می‌بینید که در بسیاری از مشاغل تقریبا هیچ قراردادی بین طرفین وجود ندارد. شاید بسیاری بگویند که اینطور نیست و من با همه کارمندانم قرارداد کاری دارم! اما اگر قراردادهایشان را بخوانید متوجه می‌شوید که این قراردادها تمام شروط لازم را ندارند و خلاهایی را در نحوه تنظیم و استفاده از قراردادها خواهید یافت.هدف این مطلب این است که شما با انواع قراردادها، کاربردها و نکات حقوقی حین تنظیم و استفاده از آن آشنا شوید.

در تمام قراردادهای کاری ما ۲ طرف داریم. یک طرف این قرارداد کارفرما و دیگری کارگر است. کارگر در ماده‌ ۲ قانون کار، شخص حقیقی یعنی یک انسان تعریف شده است که به دستور کارفرما کار را انجام می‌دهد و در قبال آن کار، مُزد دریافت می‫کند و این مزد می‫تواند روزانه، ماهانه یا هفتگی باشد؛ در مقابل، کارفرما می‫تواند شخص حقیقی یا حقوقی باشد به عبارتی لازم نیست حتما انسان باشد.

: قرارداد کار عبارت است از قراردادی کتبی یا شفاهی که به موجب آن کارگر در قبال دریافت حق‌العمل، کاری را برای مدت موقت یا مدت غیرموقت برای کارفرما انجام می‌دهد. پس با توجه به اینکه قرارداد کار در قانون تعریف شده است، این قرارداد معین محسوب می‌شود؛ از دیدگاه حقوقی، قرارداد معین، قراردادی است که شرایط و چهارچوب آن در قانون تعریف شده است و برخلاف برخی شرایط آن نمی‌شود توافق کرد.

انواع قرارداد کار کدام است؟

دو دسته کلی قراردادهای استخدام در ادارات دولتی و در شرکت‌های خصوصی وجود دارند.
قراردادهای دولتی: مطابق قانون استخدام کشوری در دستگاه‌ها و ادارات دولتی 3 نوع استخدام رسمی، پیمانی و خدماتی یا قرارداد کاری در ایران مرسوم است. کارمندان رسمی دولت مشمول قانون استخدام کشوری و قانون مدیریت خدمات کشوری هستند و مشمول صندوق بازنشستگی کشوری می‌باشند. نیروهای کار پیمانی برای امور تصدی‌گری در ادارات استخدام خواهند شد و مشمول آیین‌نامه استخدام پیمانی و صندوق تأمین اجتماعی می‌باشند. گروه دیگری از کارکنان ادارات دولتی، عهده‌دار کارهای خدماتی و پشتیبانی هستند.
قراردادهای شرکت‌های خصوصی: استخدام در بخش خصوصی تحت پوشش نظام استخدامی قانون کار است و مشمول صندوق تأمین اجتماعی نیز می‌باشد. باتوجه به مواد قانونی، قرارداد کار در شرکت‌های خصوصی شامل ۲ دسته قرارداد می‌شود. قرارداد‌های کار از نظر مدت قرارداد و قراردادهای کار از نظر ساعت کار.

انواع قرارداد کار از نظر مدت

که به سه دسته تقسیم می‌شوند:

قرارداد کار با مدت موقت؛

قرارداد کار با مدت غیرموقت؛

قراداد کار برای انجام کار معین

قرارداد کار با مدت موقت

همانطور که از عنوان آن مشخص است در این نمونه قرارداد کار با مدت موقت خاتمه مدت قرارداد ذکر می‌شود و با فرا رسیدن آن موعد قرارداد خاتمه می‌یابد. در صورتی که قرارداد موقت به موقع تمدید نشود و تعیین تکلیف نشود و کارگر همچنان به کار خویش ادامه دهد، کارگر می‌تواند ادعا کند که قرارداد به‌طور شفاهی تمدید شده است. به‌خاطر داشته باشید که در این قراردادها تمدید یا تجدید قرارداد سبب دائمی شدن قرارداد نمی‌شود.

قرارداد کار با مدت غیرموقت

در این نوع قرارداد تاریخ شروع قرارداد ذکر می‌شود ولی زمانی برای پایان قرارداد ذکر نمی‌شود. یعنی به لحاظ اینکه ماهیت چنین کارهایی دائمی است، قراردادها نیز غیرموقت تنظیم می‌شوند یا در متن قرارداد به نامحدود بودن آن اشاره می‌شود. تبصره‌ ۲ ماده‌ی ۷ قانون کار می‌گوید: در کارهایی که طبیعت آنها جنبه‌ مستمر دارد، چنانچه مدتی در قرارداد ذکر نشود، قرارداد دائمی تلقی می‌شود. بنابراین فردی که در یک کارخانه‌ی تولیدی مشغول به کار می‌شود چنانچه انجام کار مقید به مدت خاصی نباشد و مقرر گردد روزانه مبلغ مشخصی مزد دریافت کند، چنین کارگری در نظر قانون کار، کارگر دائم شناخته می‌شود. پایان قرارداد در این نوع استخدام منوط به احراز شرایط یا انجام ترتیباتی است و فسخ یک‌طرفه آن قانونا امکان‌پذیر نیست.

بهتر است بدانید که در گذشته از اصطلاح قرارداد دائم به جای قرارداد غیرموقت استفاده می‌شد ولی در حال حاضر قانونگذار به‌درستی از اصطلاح قرارداد غیرموقت استفاده کرده است چون قراردادها حتی اگر غیرموقت (دائم) هم باشند، محدود به وقایع مختلفی مثل فوت، از کارافتادگی، بازنشستگی و این قبیل امور هستند.

قرارداد کار برای انجام کار معین

در این نوع قرارداد برای انجام کار معینی تعهد می‌شود و با ایفای تعهد و پرداخت حق‌الزحمه توافق شده قرارداد خاتمه پیدا می‌کند. در این نوع قرارداد نیز تا انجام موضوع تعهد و کار امکان فسخ یک‌طرفه آن قانونا مقدور نیست.

برای مثال گروهی از کارگران برای آسفالت کردن منطقه‌ مشخص شهری به‌کار گرفته شده‌اند، با اتمام عملیات، کار آنها خاتمه‌یافته تلقی خواهد شد.

گفتیم که نوع دیگری از قراردادها از نظر ساعت کار به قراردادهای تمام‌وقت و قراردادهای پاره‌وقت تقسیم می‌شوند. حال به توضیح آنها می‌پردازیم.

قرارداد کار تمام‌وقت

قراردادی است که طی آن کارگر متعهد می­‌شود، به میزان ساعات کار مقرر در قانون به کار مشغول باشد. یعنی نهایتا کارگر در روز ۸ ساعت و در هفته ۴۴ ساعت کار می کند. باید بدانید که منظور از ساعات کار مدت زمانی است که کارگر نیروی کاری خود و یا وقت خود را به منظور انجام کار در اختیار کارفرما قرار می­‌دهد. در صورت تمام‌وقت بودن کار، کارگر از مزد و مزایای کامل قانونی برخوردار خواهد شد.

قرارداد پاره‌وقت

به استناد ماده ۳۹ قانون کار چنانچه ساعت کار از ساعت عادی کار ۷ ساعت و بیست دقیقه در شبانه روز یا ۴۴ ساعت کار در هفته کمتر باشد قرارداد پاره‌وقت می‌گویند. کارکنان پاره‌وقت یا نیمه‌وقت نیز از هر نظر مشمول قانون کار هستند. به‌عنوان مثال قراردادهای پرکیس که بین افرادی که در حوزه‌ بهداشت و درمان فعالیت دارند مثل پزشکان و دندان‌پزشکان و با کلینیک‌ها و بیمارستان‌ها منعقد می‌شود.